Zonguldak isminin kökeni hakkında kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, farklı teoriler öne sürülmüştür. Bunlardan en yaygın olanı, bölgedeki kömür yataklarının işletilmesiyle ilgili Fransızca kökenli bir kelimeden türediğidir. Osmanlı döneminde bölgedeki kömür madenciliği faaliyetleri Fransız şirketler tarafından yürütülmekteydi. Fransızca’da “zone” (bölge) ve “goulet” (dar boğaz veya geçit) kelimelerinin birleşimiyle oluştuğu ve zamanla “Zonguldak” olarak halk arasında benimsendiği düşünülmektedir. Bu teoriye göre, Zonguldak ismi “dar geçitli maden bölgesi” anlamına gelmektedir.
Bir başka görüş ise, Osmanlı döneminde bölgeye yerleşen Göldağı adlı Türkmen aşiretine dayanmaktadır. Bazı tarihçiler, “Göldağı” isminin zamanla değişerek “Zonguldak” haline geldiğini öne sürmektedir. Ayrıca, bölgenin eski adıyla “Sandraka” veya “Sungurlu Dak” olarak anıldığı ve zaman içinde bu isimlerin evrilerek Zonguldak’a dönüştüğü iddiaları da bulunmaktadır. Ancak bu teorilerin kesin kanıtlarla desteklenmediği belirtilmektedir.
Zonguldak isminin kaynağıyla ilgili bir diğer hipotez ise, bölgedeki kömür madenciliğinin etkisiyle türediğidir. Osmanlı’nın son dönemlerinde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında yoğun madencilik faaliyetleri nedeniyle bölgeye göçler olmuş, yerli halk ve yabancı işçilerin kullandığı diller arasında isim değişimleri yaşanmıştır. Bölgede Fransız, İngiliz ve İtalyan madenciler çalıştığı için, farklı dillerdeki kelimelerin Türkçeye uyarlanarak Zonguldak ismini oluşturduğu düşünülmektedir.
Sonuç olarak, Zonguldak isminin kökeni kesin olarak bilinmese de, en güçlü teoriler Fransızca kökenli bir birleşim veya Türkmen aşiretlerinin bölgedeki geçmişine dayanmaktadır. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kadar süregelen kömür madenciliği faaliyetleri, şehrin hem ekonomik hem de kültürel yapısını şekillendirmiştir. Günümüzde de Zonguldak, Türkiye’nin en önemli kömür üretim merkezlerinden biri olma özelliğini sürdürmektedir.