Erzurum isminin kökeni, tarih boyunca bölgede yaşayan medeniyetlerin etkisiyle değişime uğramıştır. Antik dönemlerde Erzurum’un bulunduğu bölgede Karin adlı bir yerleşim yeri bulunmaktaydı. Karin, Roma ve Bizans dönemlerinde önemli bir ticaret ve askeri merkez olarak kullanılmıştır. 7. yüzyılda Arap-İslam ordularının bölgeye girmesiyle birlikte, Bizans’a karşı yapılan savaşlarda burası stratejik bir nokta hâline gelmiştir.
Arapların bölgeyi fethetmesinden sonra, Erzurum “Arz-u Rum” (Rum Diyarı, Rum Toprakları) olarak adlandırılmıştır. “Arz” kelimesi Arapça’da “toprak, ülke” anlamına gelirken, “Rum” ise Bizanslıları ifade etmektedir. Bu nedenle Erzurum, Müslümanlar tarafından “Rum ülkesinin sınır bölgesi” olarak görülmüş ve bu adla anılmaya başlanmıştır. Zamanla “Arz-u Rum”, halk arasında ses değişimine uğrayarak “Erzurum” hâline dönüşmüştür.
Selçuklular döneminde Erzurum, Anadolu’nun doğusunda en önemli şehirlerden biri hâline gelmiştir. Saltuklular, 11. yüzyılda Erzurum’u başkent yapmış ve burada birçok cami, medrese ve kale inşa etmiştir. Bu dönemde Erzurum, hem askeri hem de ticari bakımdan gelişmiş ve İpek Yolu üzerinde önemli bir durak noktası olmuştur. Osmanlı döneminde de Erzurum, Osmanlı-İran savaşları sırasında kritik bir üs olarak kullanılmış ve Osmanlı Devleti’nin doğu sınırlarının savunulmasında kilit bir rol oynamıştır.
Cumhuriyet döneminde Erzurum, Erzurum Kongresi’nin düzenlendiği şehir olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı yerlerden biri olmuştur. Tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Erzurum, günümüzde de doğu Anadolu’nun en büyük ve en önemli şehirlerinden biri olmaya devam etmektedir. İsmi, Bizans dönemindeki Karin yerleşiminden Osmanlı’ya kadar değişim göstermiş, ancak nihayetinde “Erzurum” adıyla kalıcı olmuştur. Bu isim, şehrin tarihî ve stratejik önemini yansıtan köklü bir mirastır.