Samsun şehrinin ismi, tarih boyunca çeşitli değişimlere uğrayarak günümüze ulaşmıştır. İlk çağlarda, Miletli denizciler tarafından MÖ 7. yüzyılda Karadeniz kıyısında kurulan bu şehir, antik dönemde “Amisos” olarak bilinirdi. Amisos, dönemin önemli ticaret ve liman kentlerinden biri olup, stratejik konumu sayesinde çeşitli uygarlıkların ilgisini çekmiştir. Yunan, Pers ve Roma egemenlikleri altında kalan şehir, her dönemde kültürel ve ekonomik açıdan zengin bir merkez olmuştur.
Roma İmparatorluğu döneminde de önemini koruyan Amisos, Bizans İmparatorluğu döneminde komşu bölgelerle olan ilişkilerini sürdürmüştür. Ancak, 11. yüzyıldan itibaren Selçuklu Türklerinin Anadolu’ya girişiyle birlikte bölgedeki siyasi ve kültürel yapı değişmeye başlamıştır. Bu süreçte, şehrin ismi de yerel halkın diline ve telaffuzuna göre evrilmeye başlamıştır. Türklerin bölgeye hakim olmasıyla birlikte, Amisos adı telaffuz ve kullanım açısından dönüşüme uğramıştır.
Samsun isminin kökeni hakkında farklı teoriler bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı, “Amisos” isminin zamanla halk arasında “Samsun” şeklini almasıdır. Bu dönüşümün, Türkçe dil yapısı ve fonetik özellikleri nedeniyle gerçekleştiği düşünülmektedir. Bir diğer teori ise, şehrin adının eski Yunanca “Eis Amisos” (Amisos’a doğru) ifadesinden türeyerek, zamanla “Samsunta” ve ardından “Samsun” haline geldiğidir. Ayrıca, bazı kaynaklar şehrin adının, bölgedeki “Sampson” adlı bir Azize atıfla anıldığını da belirtmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde resmi olarak “Samsun” adıyla anılan şehir, ticari ve askeri açıdan önemli bir liman kenti olma özelliğini sürdürmüştür. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde, Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmasıyla Milli Mücadele’nin başlangıç noktası olarak tarihteki yerini almıştır. Günümüzde Samsun, hem tarihi mirasıyla hem de modern yapısıyla Karadeniz Bölgesi’nin en önemli şehirlerinden biri olarak gelişimine devam etmektedir.