Diyarbakır isminin kökeni, tarih boyunca bölgede yaşayan farklı medeniyetler ve etnik grupların etkisiyle değişime uğramıştır. Antik çağlardan itibaren önemli bir yerleşim merkezi olan Diyarbakır, Hurri, Urartu, Asur, Pers, Roma ve Bizans gibi birçok medeniyetin egemenliği altında kalmıştır. Eski çağlarda bölge, Asurlular tarafından “Amidi” olarak adlandırılmıştır ve bu isim, Roma ve Bizans dönemlerinde de “Amida” şeklinde kullanılmaya devam etmiştir. Bugün de şehir halkı tarafından Diyarbakır’a “Amîd” denilmektedir.
Arapların 7. yüzyılda bölgeyi fethetmesiyle, şehrin adı “Diyar-ı Bekr” olarak anılmaya başlanmıştır. “Diyar” kelimesi Arapça’da “bölge, memleket”, “Bekr” ise bölgede yaşayan Arap kabilelerinden Bekiroğulları (Beni Bekr)‘e atıfta bulunur. “Diyar-ı Bekr”, yani “Bekr kabilesinin yurdu” anlamına gelir. Osmanlı döneminde de bu isim korunmuş ve bölge bu adla anılmaya devam etmiştir.
Cumhuriyet dönemine gelindiğinde, 1937 yılında Atatürk’ün isteğiyle, “Diyarbekir” olan şehrin adı “Diyarbakır” olarak değiştirilmiştir. Bu değişikliğin nedeni, şehrin surlarının yapımında kullanılan “bakır” madenine atıfta bulunmak olarak açıklanmıştır. Ancak tarihî açıdan bakıldığında, bu ismin kökeni Arapça’daki “Diyar-ı Bekr” kelimesinden türemiştir ve bakır ile doğrudan bir bağlantısı yoktur.
Günümüzde Diyarbakır, tarihî mirası, kültürel zenginliği ve Diyarbakır Surları, Hevsel Bahçeleri, Ulu Camii gibi önemli yapıları ile Türkiye’nin en köklü şehirlerinden biridir. Şehrin adı, geçmişten günümüze değişikliklere uğramış olsa da, kökeninde Amida, Diyar-ı Bekr ve Diyarbakır gibi isimlerle tarihte iz bırakmıştır. Diyarbakır, hem tarihî hem de kültürel olarak Anadolu’nun en önemli merkezlerinden biri olmaya devam etmektedir.